-
Được đăng: 20 Tháng 12 2024
-
Lượt xem: 44
(LSĐT) - Hang Xóm Trại là địa điểm di chỉ khảo cổ về Văn hoá Hoà Bình tiêu biểu nhất của Việt Nam và khu vực Đông Nam Á. Di tích được xếp hạng cấp quốc gia năm 2001; xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt năm 2024. Di tích đã được các nhà nghiên cứu khảo cổ biết tới từ khá sớm. Từ khi phát hiện cho tới nay đã có tới chín cuộc điều tra, thám sát, khai quật tại di tích. (Lần đầu tiên vào năm 1975 và lần thứ chín là vào năm 2022).
Di tích khảo cổ Hang xóm Trại có niên đại cách ngày nay khoảng 21.000 năm.
Di tích Hang đá Trại nằm ở trung tâm của vùng Mường cổ (Mường Vang), phía Đông sườn núi khụ Trại thuộc xóm Trại, xã Tân Lập, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hoà Bình. Từ thành phố Hoà Bình theo quốc lộ 6 đến ngã ba Mãn Đức, đi theo đường 12A đến ngã ba Xưa, rẽ trái theo đường 12B khoảng 8km, rẽ trái theo đường liên xã đi Tân Lập khoảng 4km là đến di tích.
Nằm trên độ cao gần 20m so với mặt thung lũng, Hang xóm Trại có cửa và đáy hang rộng bằng nhau tạo thành hình vòng cung khá đẹp. Trong hang rất sáng, thoáng đãng, ánh sáng có thể lọt vào tận đáy hang. Cách cửa hang 5m có một khối đá vôi chắn giữa, có thể rơi từ trên cao xuống. Thềm hang thoải dốc từ cửa vào đáy. Phần lớn thềm hang còn nguyên vẹn. Trước cửa hang là thung lũng khá rộng và bằng phẳng, phía dưới chân núi có dòng suối chảy qua. Trong lòng suối có thể tìm thấy cuội đá là nguồn nguyên liệu vô tận cung cấp cho người nguyên thuỷ chế tác công cụ.
Khai quật tại di tích Hang Xóm Trại, huyện Lạc Sơn
Di tích Hang đá Trại được đoàn cán bộ của Viện Khảo cổ học Việt Nam và đoàn Địa chất 203 phát hiện và tiến hành khai quật lần đầu vào tháng 7/1980. Gần 30 năm với các cuộc khai quật lớn, các nhà khảo cổ đã tìm thấy hơn 4.000 hiện vật, bao gồm một số xương động vật các loại và vô số vỏ ốc, công cụ đá: 1150 chiếc đều được chế tác từ đá cuội, được ghè đẽo cẩn thận quanh rìa tạo hình dáng ổn định. Phần lớn được ghè đẽo một mặt, vỏ cuội còn giữ nguyên cả hai mặt, phát hiện được 22 công cụ mài lưỡi, trong đó gồm 1 đục và 21 rìu; Công cụ xương: 25 chiếc, phân bố ở các độ sâu khác nhau trong đó chủ yếu là các loại đục hay công cụ đào bản rộng. Những công cụ loại này là những mảnh xương ống lớn, phần lưỡi được mài mỏng. Có một mũi nhọn tròn được mài nhẵn toàn thân giống như mũi tên; Mảnh gốm: thu nhặt được một số mảnh gốm ở lớp vỏ ốc bị xáo trộn trên mặt hang. Ngoài mặt, vài mảnh gốm trang trí văn hoa khắc vạch phức tạp thuộc giai đoạn muộn, một số mảnh gốm thô dầy trang trí văn thừng có niên đại sớm hơn.
Cửa vào hang xóm Trại
Trong di tích Hang đá Trại, ngoài các hiện vật bằng đá, xương, sừng, gốm còn thu được khá nhiều các tàn tích các vỏ nhuyễn thể và thực vật. Đặc biệt là đã tìm thấy xương người có niên đại 17.000 năm. Di tích của người Mường cổ xưa để lại có một chiếc bếp được xếp bởi ba hòn đá lớn, khá đẹp và điển hình với đống tro tàn màu đỏ sậm, các mảnh vỏ trấu, hạt thóc và một số hạt gạo cháy dở nằm ở độ sâu khoảng 80cm. Các nhà khảo cổ còn phát hiện ra lối đi cổ có niên đại hàng vạn năm cách ngày nay. Việc phát hiện ra lối đi cổ tại Hang đá Trại có niên đại hàng vạn năm cách ngày nay, chứng tỏ Hang đá Trại vừa là nơi cư trú lâu dài, vừa là công xưởng để chế tác công cụ của cư dân Văn hoá Hoà Bình, việc phát hiện được các hạt gạo, vỏ trấu trong tầng văn hoá của Hang đá Trại có thể là một minh chứng vật chất về một nền nông nghiệp trồng lúa nước sơ khai ở thời Văn hoá Hoà Bình. Các nhà khảo cổ vẫn chưa hoàn toàn giải mã hết những bí ẩn lưu giữ tại hang Đá Trại.
Đến hang Đá Trại, chúng ta sẽ được trở về với cuộc sống của người Mường cổ xưa trong lòng hang đá. Đi theo lối đi cổ 21 ngàn năm tuổi, tay chạm vào những lớp vỏ ốc dày, khơi dậy trong ta trí tò mò và khát khao muốn khám phá. Lòng hang Đá Trại khá rộng, phía trên, vòm hang chia thành ba ngăn, ngăn giữa cao nhất với hai hốc lõm vào như hai quả trứng gà khổng lồ dính liền. Phía dưới là một bãi đất đá lẫn với vỏ ốc khá bằng phẳng, nơi tìm được xương người có niên đại 17.000 năm, chúng ta sẽ được ngắm toàn cảnh "ngôi nhà" 2 vạn tuổi đã được tái hiện.
Di tích Hang xóm Trại được xếp hạng cấp quốc gia năm 2001; xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt năm 2024.
Có thể khẳng định Hang Xóm Trại là một di chỉ khảo cổ tiêu biểu về Văn hoá Hoà Bình trên đất Hòa Bình. Đây vừa là nơi cư trú lâu dài, vừa là công xưởng để chế tác công cụ của cư dân Văn hoá Hoà Bình. Cho đến nay, đây là di tích Văn hoá Hoà Bình có bộ di vật phong phú nhất về công cụ đá cũng như công cụ xương với các di tích Văn hoá Hoà Bình mà chúng ta đã khai quật. Qua nghiên cứu, tổng thể hiện vật đá ở đây cho thấy kỹ thuật chế tác công cụ đá khá điêu luyện. Sự có mặt một số lượng khá nhiều công cụ có kích thước to lớn đã làm phong phú thêm bộ di vật Văn hoá Hoà Bình và là tư liệu tốt để tìm hiểu các loại hình công cụ cùng sinh thái sinh hoạt kinh tế của văn hoá này. Việc phát hiện được các hạt gạo, vỏ trấu trong tầng văn hoá của hang Xóm Trại có thể là một minh chứng vật chất về một nền nông nghiệp trồng lúa sơ khai ở Văn hoá Hoà Bình.
Cửa vào Hang xóm Trại
Với khối lượng hiện vật phong phú, tầng văn hóa dày đặc… đã chứng minh vùng đất xóm Trại, xã Tân Lập, huyện Lạc Sơn nói riêng, mảnh đất Hòa Bình nói chung rất trù phú, thuận lợi cho sự cư trú và sinh sống của người nguyên thủy. Hiện nay di tích hang xóm Trại đã được tu bổ tôn tạo các hạng mục, để phục vụ cho việc tổ chức đón khách tham quan du lịch, nghiên cứu về văn hoá Hoà Bình. Di tích hang xóm Trại nằm ở trung tâm của vùng Mường Vang, huyện Lạc Sơn. Đến với di tích hang xóm Trại du khách sẽ có điều kiện tham quan tìm hiểu về không gian văn hoá dân tộc Mường và một khung cảnh thiên nhiên tuyệt vời của thung lũng Mường Vang, một trong bốn mường cổ lớn của tỉnh Hoà Bình../.
Di tích Hang đá Trại được đoàn cán bộ của Viện Khảo cổ học Việt Nam và đoàn Địa chất 203 phát hiện và tiến hành khai quật lần đầu vào tháng 7/1980
Mái đá được cấu tạo bởi đất sét vôi cùng các vỏ nhuyễn thể, vỏ ốc núi tạo thành
Gần 30 năm với các cuộc khai quật lớn, các nhà khảo cổ đã tìm thấy hơn 4.000 hiện vật, bao gồm một số xương động vật các loại và vô số vỏ ốc, công cụ đá
Vòm cổng vào Hang xóm Trại (Nhìn từ phía trong hang ra) hình vòng cung khá đẹp mắt
Trong hang rất sáng, thoáng đãng, ánh sáng có thể lọt vào tận đáy hang (Phía trên trần của Hang xóm Trại)
Bùi Mai
Các tin khác
- Ruộng bậc thang Miền Đồi huyện Lạc Sơn - Bước chuyển mình của miền sơn cước - 18/09/2024 11:12
- Chiêm ngưỡng Di tích Quốc gia đặc biệt Mái đá làng Vành, xã Yên Phú, huyện Lạc Sơn - 17/09/2024 09:32
- Người Mường Lạc Sơn rộn ràng không khí ăn Tết Độc lập mừng Quốc khánh 2-9 - 02/09/2024 08:36
- Thăm Chiến khu Mường Khói những ngày mùa thu Cách mạng tháng Tám - 16/08/2024 08:35
- Lý lịch di tích lịch sử - văn hoá cấp tỉnh Đình Khói, xã Ân Nghĩa, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hoà Bình - 16/03/2023 02:45
Điện thoại hữu ích
- Trưởng Ban Biên tập: Bùi Văn Dương - Phó Chủ tịch UBND huyện + Số điện thoại: 02183.861.179
- Phó Ban Biên tập: Nguyễn Quốc Tiệp - Chánh văn phòng HĐND&UBND huyện
|